Duygular ve Heyecanlar
Zaman zaman herhangi bir davranışta bulunuruz ancak davranışlarımızın nedenlerini fark edemeyebiliriz. Bu durumun temel nedeni, davranışlarımızın duygular ve heyecanlar etkisi ile gerçekleşmesindendir.
Duygulara neden olan etkiler farklı kişilerde farklı duyguları beraberinde getirebilmektedir.
Duygular kısaca; ‘kişinin herhangi bir durum, şey karşısında hissettikleri’ şeklinde ifade edilebilir. Esasında duygular kişiyi harekete geçiren dürtüler olup, kişinin hayatta kalabilmek, hayatla mücadele edebilmek için kişiyi harekete geçirirler.
Duygular, heyecanlar bulunulan ortamın algılanması ile ortaya çıkan, iç organları harekete geçirerek beden, davranış ve bilinçli farklılık oluşturarak kendisini hissettiren süreçlerdir. – Doğan Cüceloğlu
Duygulanım Heyecanlanma Süreci
Duygulanım heyecanlanma süreci üç farklı aşamada gerçekleşir.
1. Aşama : Her yaşantı özneldir.
Her birey duygularını kendi algılarına göre yaşarlar. Bireyin biricikliğinden hareketle her birey duyguları farklı şiddet ve biçimde yaşar. Yani bireyin Biricik olması gibi duyguları da tamamı ile biriciktir.
2. Aşama : Davranışın duygusallığı.
Elbette duygular tamamı ile kişiye özeldir ancak bireyin duygusal yaşantı sonucunda ortaya koyduğu davranış diğer insanlara onun duygularını anlama olanağı sağlar.
Kişiler kendi duygularını hissedebilirler başkalarının duygularını ancak onun davranışlarından kestirebilirler.
3. Aşama : Bedende yaşanan fizyolojik değişmeler.
İçinde bulunan duygular, kan basıncında nefes sıklığında, vücut ısısında ve hatta midede dahi değişikliklere neden olur.
Özetle; kişi duygu durumunu etkileyen bir şey yaşar. Bu bireysel durum sadece kişi tarafından hissedilir ve ancak kişinin davranışlarından açığa çıkar. Bu duruma eşlik eden fizyolojik değişmeler görülür.
Bu fizyolojik değişmelerin önemli bir kısmı otonom sinir sisteminde yer alan sempatik sistemden gelişir.
Özellikle korku öfke gibi duygular;
- Nefes alışverişinin hızını etkiler,
- Kalp atımını hızlandırır,
- Ağzın kuruyup salyanın azalması neden olur,
- Vücuttaki kan karın bölgesinden karar vermeyi desteklemek için beyni ve harekete destek olmak için kaç sistemine doğru akar,
- Enerji arttırmak için kan şekeri düzeyi artar,
- Kan daha yavaş pıhtılaşır,
- Kaslara ve beyne göre yönelen kan deride azalır. Böylece tüyleri ürperir.
Sempatik sistemin bu etkileri duygulara söylediğinde parasempatik sistem tarafından düzenlenir.